KİLİM

Ahmet Dekiş

08-02-2019 14:16

İnsanlık yer yüzünde yaratıldığı günden bu zamana kadar geçen tarihsel süreç içerisinde bir çok değişime uğradı, Fakat değişmeyen bir şey vardı; Hayal ve ebedileştirme duygusu günümüzde fotoğraf ve yazı bu ihtiyacı görse de yakın zamana kadar durum çok daha farklıydı aslında, Bu gelişen tarihsel süreç içerisinde kimi uygarlıklarda  İnsanlar duygularını taşlara, ağaçlara, hayvan derilerine ve kumaş üzerine nakşetmişlerdir. Bunlardan biride kilimlerdir yakın bir zamana kadar kilim Türk toplumunda önemli bir yere sahipti. Çünkü Kilim Türklerle birlikte Altay dağları  eteklerinden  Anadolu'ya gelmiştir. Ve Anadolu'da da yaygın olarak kullanılmıştır. Tercih sebeplerinin en başında dayanıklı olması ve sıcak tutması gelmektedir, bunun yanı sıra hayvancılık yaygın olduğu için yün ve kıl bolca bulunmasıydı.  Anadolu'da hemen her evde bir kilim dokuma atölyesi bulunmaktaydı ve bu tezgahlarda Anadolu kadınları ve kızları en güzel kilimleri dokuyarak maharetlerini sergilerken duygularını da dokudukları kilimlere işlerlerdi. Aslında kilimin en büyük öne çıkan  özellikleri arasında motifleri gelmektedir. Bu motiflerin her biri ayrı bir kültürü ve düşünceyi simgelerken, kimi motiflerde kilim dokuyan genç kızların hayallerini ve sevgilerini anlatırlar Şimdi sizlere Kullanılan bazı motifleri anlamlarıyla birlikte  sunmaya çalışacağım. SAÇ BAĞI MOTİFİ: Evlilik isteği göstergesidir. Doğum ve çoğalmayı sembolize eder.  Evlenmek isteyen genç kızlar zülüf keserler, tek örgü yaparlar. Yeni evli genç kadınlar saçlarını çift örerler. Uçlarına renkli ipliklerle süslerler. MUSKA MOTİFİ: Nazara karşı koruduğuna inanılmaktadır. Bu yüzden Türklerde ayrı bir öneme sahiptir ve dokumacılıkta sıkça kullanılmaktadır. EL, PARMAK, TARAK : Yaratıcı gücün  sembolü olan "El" insanı hayvandan ayıran en onemli organdır.  Neolitik ve Paleotik dönem mağara resimlerinde el ve parmak figürleri resmedilmistir. El şekillerinin, mağara duvarlarında dinsel bir yaklaşımla tekrarlandığı  tespit edilmistir.  Tunç devrinde büyük el ve ayak izleri resmedilmistir. Eller kuvvet, kudret ve hükmetme gücünü simgeler.  Anadolu'da "el motifi"  dokumalarda hem gerçekçi, bir üslupla hem de stilize edilerek beş çubuk ve beş nokta şeklinde yorumlanmıştır.  Parmak ve ona benzeyen tarak motifleri, geometrik olarak üçlü, beşli, yedili sayılar kullanılarak dokunur. Bir gövdeye bağlanan çeşitli çubuk formlarından oluşur ve duruma göre el, parmak, veya tarak isimlerini alır GÖZ MOTİFİ: Fizyolojik işlevi görsel algı organı olmak olan göz, aynı zamanda entelektüel algının sembolü olarak da anılmaktadır. İnsan gözü iyi niyetli bakışlar taşıyabileceği gibi, zaman zaman kötü niyetlerin aktarıldığı bir araç olarak da kullanılabilmektedir. Kötü niyetli nazarlar taşıyan gözün kendisi olduğu kabul edilmektedir. Çünkü, bedenin dışa açılan bir organı olan gözün, ışığı alma yetisi nedeniyle derin bir anlamı ve etki gücü vardır Budizm'in ünlü şeklerinden Shiva'nın alnındaki "üçüncü göz", ruhsal aydınlığın alıcısıdır. Halk arasında, gözün simgesel anlamlarını vurgulayan işitme gözü, gönül gözü gibi deyimler çok yaygındır. Nazar önlemlerinden birisi olan göz motifi, dokumalarda özelikle koçboynuzu, eli belinde ve bereket motiferinin etrafında ya da içinde görülmektedir. KURT AĞZI, KURT İZİ, CANAVAR AYAĞI :Bu motif stilize edilmiş kurt ayağı ve kurt ağzı şeklindedir. İyimserliğin ve korunmanın simgesi olan kurt karanlıkta görebilme yeteneğine sahip olduğu için ışığı ve güneşi sembolize etmektedir. DAMGA İM:Türkler tarih boyunca aile, oba, oymak, boy, devlet gibi kavramları ifade etmek için belirli figürleri, damga=im kullanmışlardır.  İm/damgalar o kişinin, o toplunun varoluşunun simgesidir.  Bu uygulama, hem soy ve aile adının sürdürülmesini, hem de aileye ait değerli eşyaların yitirilmemesini sağlamaktadır. Hatta üretilen her dokumanın, her araç gerecin hangi toplumun kültürü olduğunun gelecek nesiller tarafından bilinmesini sağlamıştır.  Bugün kullanılan piktogramlar, şirket logoları. hatta rumuzlar bu geleneğin bir uzantısıdır.  İm motifi de hayat ağacı motifi gibi ölümsüzlük ve neslin sürdürülmesi ile ilgili motifler arasında yerini almaktadır.
  İz bırakma tutkusunun ulusal bir yanı yoktur.  Toplumların varlıklarını devam ettirme güdüsü evrenseldir.  Binlerce yıl altı yüzden fazla uygarlığa beşik olan Anadolu, çeşitli kültürlerin akışını sağlayan bir köprü görevi yapmıştır.  Denilebilir ki Anadolu bu medeniyetin kalıntılarının muhteşem bir terasıdır.
DİĞER YAZILARI BİR AĞAÇ 01-01-1970 03:00 Ölmeden önce neler yapabiliriz! 01-01-1970 03:00 ZEVK, ESTETİK VE ŞEHİRLER. 01-01-1970 03:00 BİR SÜRGÜN KASABASI 01-01-1970 03:00 MEVSİMLER GEÇERKEN SON BAHAR 01-01-1970 03:00 MUCİZE VARLIK BAL ARISI 01-01-1970 03:00 SÖZ YANGINI 01-01-1970 03:00 BENİM ADIM BUĞDAY 01-01-1970 03:00 SEVMELİ İNSAN 01-01-1970 03:00 KARMAŞIK DUYGULARA KARŞI KONTROL SAHİBİ OLMAK. 01-01-1970 03:00 ZAMANIN RESMİ 01-01-1970 03:00 ZEVK VE İNSAN 01-01-1970 03:00 MELEKLER VE İNSAN 01-01-1970 03:00 GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE 'KIRKLAR' 01-01-1970 03:00 DEĞİŞEN BESLENME KÜLTÜRÜMÜZ VE GIDALARI SAKLMA TEKNİKERİ. 01-01-1970 03:00 SÖZ YANGINI 01-01-1970 03:00 BENİM ADIM ARDIÇ 01-01-1970 03:00 SEVGİ NEDİR? 01-01-1970 03:00 NE HİSSEDER? 01-01-1970 03:00 SÖZ VERMİŞTİK 01-01-1970 03:00 MUTSUZLUK VE MUTLULUK BİLEŞENLERİ 01-01-1970 03:00 BİR SÜRGÜN KASABASI 01-01-1970 03:00 KAHVENİN SERÜVENİ VE TUZLU KAHVENİN SUBLİMİNAL MESAJI. 01-01-1970 03:00 BİR AŞK HİKAYESİ 01-01-1970 03:00 ZAMANIN RESMİ 01-01-1970 03:00 ACELE ETME SABRET 01-01-1970 03:00 GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE “KIRKLAR” 01-01-1970 03:00 KİMDİR BU RAMAZAN? 01-01-1970 03:00 ZEVK, ESTETİK VE ŞEHİRLER. 01-01-1970 03:00 HAYATIN MUTLULUK VEREN KÜÇÜK NOTLARI 01-01-1970 03:00 SEVMEK 01-01-1970 03:00 BAHARIN SESLERİ 01-01-1970 03:00 SENİN HAYATIN SANA ÖZEL VE SENİN HAYATIN BÖYLE GÜZEL. 01-01-1970 03:00 ŞİMDİ NERGİS/ NERGİZ ZAMANI. 01-01-1970 03:00 SENİN HAYATIN FİLM OLABİLİR Mİ? 01-01-1970 03:00 SİZ HİÇ AĞACA BAKIP BALIK GÖRDÜNÜZ MÜ? 01-01-1970 03:00 HATIRALARIMIZ 01-01-1970 03:00 ÖLMEDEN ÖNCE NELER YAPMALIYIZ ? 01-01-1970 03:00 ZAMAN VE ESKİMEK 01-01-1970 03:00 YOLUMUZ VE YOLDAŞLARIMIZ. 01-01-1970 03:00 KEDİNE DOST OL 01-01-1970 03:00 İKİ BİN YİRMİ BİTERKEN..! 01-01-1970 03:00 KULLAN- ATMA 01-01-1970 03:00 MELEKLER VE İNSAN 01-01-1970 03:00 ANLATMAYA GEREK VAR 01-01-1970 03:00 SERÜVEN 01-01-1970 03:00 DİZİ DİZİ HAYATLAR 01-01-1970 03:00 Ö-LÜM 01-01-1970 03:00 ERKEKLER DE AĞLASIN 01-01-1970 03:00 UNUTTUKLARIMIZ 01-01-1970 03:00 Korona ve İnsanlık 01-01-1970 03:00 ŞEHİT VE ANNE 01-01-1970 03:00 BU BAHAR 01-01-1970 03:00 Sevelim ve sevilelim 01-01-1970 03:00 İnsan Huzur İster 01-01-1970 03:00 Fark edemediklerimiz 01-01-1970 03:00 BUGÜN SON GÜNÜMÜZ OLSAYDI 01-01-1970 03:00 Sahip olmak ve mutlu olmak kavramı 01-01-1970 03:00 ZAMAN VE ESKİMEK 01-01-1970 03:00 BENCİL SEVMELER 01-01-1970 03:00 HAYALLER VE DUALAR 01-01-1970 03:00 MUTSUZLUK VE MUTLULUK BİLEŞENLERİ 01-01-1970 03:00 ~SERÜVEN~ 01-01-1970 03:00 YALNIZ ADAM 01-01-1970 03:00 ACELE ETME SABRET 01-01-1970 03:00 SÖZ VERMİŞTİK 01-01-1970 03:00 MEVSİMLER GİBİ YAŞAMAK VE ÖLMEK 01-01-1970 03:00 MEVSİMLER DÖNERKEN 01-01-1970 03:00 DENİZSEN COŞACAKSIN 01-01-1970 03:00 BEYAZ KAN 01-01-1970 03:00 HAYATA DÜŞEN DAMLALAR 01-01-1970 03:00 FARKINDA MIYIZ 01-01-1970 03:00 YOLLAR VE YOLDAŞLAR 01-01-1970 03:00 ESKİDE BIRAKTIKLARIMIZ 01-01-1970 03:00 HATIRA 01-01-1970 03:00 BİZLER ÇOK İYİ İNSANLARIZ ASLINDA PEKİ NEDEN BÖYLEYİZ? 01-01-1970 03:00 HAYALDEN KALBE DÜŞENLER 01-01-1970 03:00 BENİM ADIM BUĞDAY 01-01-1970 03:00 BUGÜN SON GÜNÜMÜZ OLSAYDI 01-01-1970 03:00 YAŞANTIMIZ, RAHATIMIZ VE YOLCULUĞUMUZ. 01-01-1970 03:00 Fark edemediklerimiz 01-01-1970 03:00 Nasıl geçiyor zaman? 01-01-1970 03:00 RAMAZAN ESİNTİLERİ 01-01-1970 03:00 Mutlu olmak veya mutsuz olmak 01-01-1970 03:00 UNUTTUKLARIMIZ 01-01-1970 03:00 MERHABALARIMIZ VE ELVEDALARIMIZ 01-01-1970 03:00 GÜZELE BAKMAK MI? GÜZEL BAKMAK MI? 01-01-1970 03:00 POZİTİF DÜŞÜNCE VE SEVGİ DİLİ 01-01-1970 03:00 Bir Yörük hikayesi 01-01-1970 03:00 YÖRÜKLÜK 01-01-1970 03:00 Sevgi kainatın hamuru 01-01-1970 03:00 YÖRÜKLÜK 01-01-1970 03:00 YÖRÜKLÜK 01-01-1970 03:00 YÖRÜKLÜK 01-01-1970 03:00 YÖRÜKLÜK 01-01-1970 03:00 Yörüklük 01-01-1970 03:00 YÖRÜKLÜK 01-01-1970 03:00