Miras bırakanın vefatı itibariyle aktif ve pasif tüm malvarlıkları mirasçılara geçer. Bu malvarlığı değerlerinin arasında miras bırakanın banka hesaplarında bulunan paralar da dahildir. Terekede paylaşımı konusunda esasen en az zahmet gerektiren değerler de paralardır. Ancak uygulamada karşımıza çıkan bir takım zorluklar bulunabilir.
Murisin (ölen mirasçı) diğer malvarlığında uygulanan prosedür aynen bankada yer alan parası içinde uygulanır. Murisin normal malvarlığında paylaşımın yapılmasına kadar mirasçıların haklarını kullanmaları söz konusu değildir. Dolayısıyla bu nokta da murisin bankadaki parası üzerinde paylaşım yapılana kadar hiçbir mirasçının bu parayı kullanma hakkı yoktur.
Bu nedenle de bankada yer alan paranın nasıl kullanılacağına dair tüm mirasçıların ortak irade ile hareket etmesi gerekmektedir. Murisin parası üzerinde mirasçıların elbirliği mülkiyete sahip olmalarından dolayı paranın çekilmesi ve kullanılması gibi işlemlerin mirasçıların tamamının bir araya gelerek gerçekleştirilmesi gerekir. Aksi halde mirasçıların her biri para üzerinde kendi paylarını kullanabilmek için mirasın tasfiyesini beklemek zorunda kalır. Mirasçıların miras olarak kendilerine kalan murisin bankadaki parasını özetle ortak hareket etmedikçe ne çekebilirler ne de kullanabilirler. Dolayısıyla mirasçılar elbirliği mülkiyetine sahip oldukları para üzerinde ortak iradeyle hareket ederek ve şartların gerçekleşmesiyle parayı çekebileceklerdir.
Mirasçıların miras üzerindeki mülkiyet durumları Türk Medeni Kanunu’nun “Miras Ortalığı” başlığı altında 640. maddesinde düzenlenmiştir. Mirasçıların mirasın paylaşımına kadar terekedeki tüm hak ve borçların üzerinde ortaklıkları söz konusudur. Bu mirastaki hak ve borçlar üzerinde elbirliği mülkiyet ile maliktirler. Elbirliği mülkiyet ise Türk Medeni Kanunu’nun 701. maddesinde düzenlenmiştir. Bu durumda mirasçıların elbirliği mülkiyeti kendi payları oranında olmayıp ortaklığa giren her mal üzerinde olduğunu söylemek gerekir.
Tüm mirasçılar birlikte hareket etmek suretiyle mirasın geçmesiyle murisin bankadaki parasını çekebilirler. Ancak paranın çekilme esnasında bir takım durum ve şartların varlığı aranır. Şöyle ki; Öncelikle mirasçılar “Mirasçılık Belgesi” (Veraset İlamı) alabilmek için Sulh Hukuk Mahkemelerine ya da Noterliklere giderek başvuruda bulunmalıdır. Veraset ilamını aldıktan sonra ikinci olarak paranın çekilmesi için ilgili bankaya gidilmesi gerekir. Mirasçıların banka şubesinden “Veraset ilişiği yoktur.” yazısını almaları istenir. Zira Vergi dairesine veraset ilişiğinin olmadığına dair yazının verilip veraset ve intikal vergisinin matrahı hesaplanarak söz konusu para için hesaplanan verginin ödenmesi gerekiyor. Banka şubesinden ilgili yazıyı aldıktan sonra yukarıda belirttiğimiz işlemlerin yapılabilmesi için vergi dairesine gidip işlemlere devam edilmelidir. Veraset ve intikal vergi beyannamesi doldurularak vergisinin hesaplanıp yatırılması gerekir. Özetle mirasçılar banka şubesine başvurarak veraset ilişiği yoktur yazısını alacak ve mirasçılık belgesiyle de birlikte giderek murisin bankadaki parasını payları oranında çekebilecekler.
Peki tüm bu yazımızda murisin bankadaki parası üzerinde mirasçıların ortak iradeyle hareket etmesi gerektiğini belirttik. Ancak mirasçılar arasında ortak irade oluşturulamazsa bankadaki paraya ne olur bundan da bahsetmek gerekir. Mirasçılardan biri veya birkaçı murisin bankadaki parasının çekilmesine rıza göstermezse veya tüm mirasçıların para üzerinde ne yapılacağına dair ortak bir iradede buluşamazlarsa ne olacak?
Murisin parasını çekmek isteyen mirasçı veya mirasçılar çekilmesini istemeyen mirasçıya karşı Sulh Hukuk Mahkemesine başvurarak mülkiyetin niteliğinin değiştirilmesini talep edebilirler. Mirasçıların para üzerinde elbirliği mülkiyetine sahip olduğunu zaten yukarıda açıklamıştık. Dolayısıyla Sulh Hukuk Mahkemelerine başvurarak elbirliği mülkiyetin paylı mülkiyete dönüştürülmesini talep etme hakları vardır.
Davanın sonucunda hakim tarafından elbirliği mülkiyetin paylı mülkiyete dönüştürülmesine karar verildiğinde mirasçılar artık paranın çekilmesini istemeyen mirasçılardan etkilenmeden, Mahkeme kararına dayanarak parayı çekme hakkına kavuşurlar. Yani dava sonucuyla paylı mülkiyete dönüşen murisin bankadaki parası üzerinde mirasçı yukarıda açıkladığımız veraset ilişiği yoktur yazısı ve mirasçılık belgesiyle birlikte kendi payı oranındaki tutarı çekme ve kullanma hakkına sahip olur.
Av. HİLMİ TIRAŞ
