Mali Müşavir Özlem Pekduraner, şunlara değindi.
Yaz aylarının yaklaşması ile birlikte işçilerin yıllık izin kullanma isteği de artıyor. Yıl boyunca ruhen ve bedenen yorulan,yıpranan işçilerin anayasal hak olan dinlenme hakkını kullanması hem işçinin performansının artması hem de işverenin ekonomik menfaatlerinin koruması açısından son derece önemlidir. Ancak yeterince dinlenme imkanı bulan işçi, işverene karşı olan sorumluluklarını tam anlamıyla yerine getirebilir.
YILLIK ÜCRETLİ İZİN HAKKINDAN VAZGEÇİLEMEZ.
İşçinin iş sözleşmesine dayanarak bir işte çalışması ve işe giriş tarihinden itibaren deneme süresi de dahil olmak üzere 1 yılını doldurmuş olması halinde işçi, yıllık ücretli izin hakkını elde etmiş olur.
Bazen işçi yıllık izin hakkından feragat edip parasını isteyebiliyor ya da işveren işçiden bu yönde bu istekte bulunabiliyor. Her ne kadar iş dünyasında böyle durumlar söz konusu olsa da mevcut İş Kanunu buna izin vermiyor.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 53. maddesine göre “Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez. Niteliklerinden ötürü bir yıldan az süren mevsimlik veya kampanya işlerinde çalışanlara bu kanunun yıllık ücretli izinlere ilişkin hükümleri uygulanmaz. “
İşçi işyerinde çalıştığı sürece yıllık izin ücreti yerine geçecek para isteyemez. Sadece İş Kanunu’nun 59. maddesine göre “İş sözleşmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir. Bu ücrete ilişkin zamanaşımı iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren başlar.”
İş kanunun öngördüğü şartları taşıyarak yıllık ücretli izin hakkını elde eden işçilere verilecek olan ücretli izin süreleri 4857 sayılı İş Kanunu’nun 53. maddesinde şöyle belirtilmiştir.
İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara on dört günden,
b) Beş yıldan fazla on beş yıldan az olanlara yirmi günden,
c) On beş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmi altı günden, az olamaz
18 ve daha küçük yaştaki işçilerle 50 ve daha yukarı yaştaki işçiler için kanunda özellik arz eden bir durum söz konusu. 18 ve daha küçük yaştaki işçilerle 50 ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz.
Kanunda belirtilen bu yıllık izin süreleri iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir. Ayrıca yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanır.
YILLIK ÜCRETLİ İZİN İŞVEREN TARAFINDAN BÖLÜNEMEZ.
Söz konusu yıllık ücretli izin süreleri iş dünyasında tam anlamıyla kullandırılmıyor. Şöyle ki on dört gün yıllık ücretli izin hakkını kazanan işçiye işveren sadece bir haftasını kullandırıyor. Oysa ki İş Kanunu’nun 56. maddesine göre “Yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemez. İzinlerin kanunda belirtilen süreler içinde işveren tarafından sürekli bir şekilde verilmesi zorunludur. Ancak izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere bölümler hâlinde kullanılabilir.” 56. maddeye aykırı hareket eden yani yıllık ücretli izni yasaya aykırı olarak bölen işverenlere, idari para cezası verilir.
Ayrıca İş Kanunu’nun 54. maddesinde “Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önüne alınacağı” belirtilmiştir
