Bu davalara konu olaylar bölgemizde çok sık yaşandığı için dikkatlice okumanızı tavsiye ederim.
Mülkiyet hakkı hukukumuzda gerek uluslararası anlaşmalarla gerekse de anayasa ve yasa hükümleri ile koruma altına alınmış olup, kişilerin mülkiyet hakkından doğan hak ve yetkileri temel başlıklar altında düzenlemeye tabi tutulmuştur. Anayasa'nın mülkiyet hakkını güvenceye alan 35. maddesine göre, herkes mülkiyet hakkına sahiptir denilerek mülkiyet hakkı ülkemizin en kuvvetli yasası olan T.C. Anayasası ile güvence ve koruma altına alınmıştır.
Öncelikle el atmanın önlenmesi davası, mülkiyet hakkına sahip malikin taşınmaz malına karşı gerçekleşen haksız kullanım veya yararlanma için söz konusu haksız müdahaleyi önlemek amacıyla açılır. El atmanın önlenmesi davasında davacının talebinin haklı görülmesi halinde mahkemenin vereceği karar icraya konularak dava konusu malı işgal edenlerin işgali sonlandırılacaktır. Sonuçta haksız el atma ortadan kalkacak ve dava konusu mal eski haline getirilecektir. El atmanın önlenmesi davasında müdahale devam ederken açılan davalarda haksız müdahalenin durdurulmasını, haksız müdahale edilen alanda bir yapı inşa edilmişse bu yapının yıkılmasını ve mülkiyet hakkı sahibinin uğradığı zararlardan ötürü kendisine ecrimisil (haksız kullanım) tazminatı ödenmesini talep edebilir. El atma ile malın sahibi zarara uğruyorsa bunun tazmin edilmesi gerekir. Tazminat talep edildiği takdirde talep edilen maddi tazminat aslında ecrimisil olacaktır. Çünkü ecrimisil haksız işgal tazminatıdır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken ayrı bir husus olarak el atmanın önlenmesi davasında ecrimisil için ayrı bir dava açmaya gerek yoktur. El atmanın önlenmesi davası ile birlikte ecrimisil de talep edilebilir.
El Atmanın Önlenmesi Davası Hangi Durumlarda Açılır?
1-)Hisseli tapularda hisse sahiplerinden birisi diğerinin gayrimenkulü kullanmasını engelliyorsa bu durumda hak mahrumiyeti yaşayan taraf el atmanın önlenmesi davası açabilecektir.
2-)Kat karşılığı inşaat sözleşmesine göre yapılan binada, müteahhit projeye aykırı olarak kaçak kat yaparsa, arsa sahipleri haksız müdahaleden dolayı yapılan kaçak katın yıktırılmasını talep edebilirler.
3-)Bir arsanın altından kamulaştırma yapılmaksızın geçirilen su borusuna karşı hak sahipleri elatmanın önlenmesi davası açabilirler.
4-)Başkasına ait tarla üzerinde hasat yapılması el atmanın önlenmesi davasını gerektirir.
5-)Başkasının tarlasından çıkan suyu kendi tarlasına aktaran kişiye karşı elatmanın önlenmesi talebinde bulunulabilir.
6-)Satış işlemleri tamamlanmadan bir gayrimenkulü kullanmaya başlayan alıcıya karşı elatmanın önlenmesi davası açılabilmektedir.
Yukarıda verdiğimiz örnekler bu davanın açılabilecek bir kaç örneği olup bu gibi durumların varlığı karşısında elatmanın önlenmesi ve ecrimisil davası açılabilmektedir. Tüm bu durumlarda el atmanın önlenmesi davasının açılabilmesi için karşı tarafın kötü niyetli olup olmadığına bakılmayacaktır. Bu davaları açarken en önemli husus hukuka aykırı şekilde gayrimenkulü kullanan kişilerin bu ihlalinin ispat edilebilmesidir. Zira hem saldırı hem de bu saldırının haksızlığı kanıtlanmalıdır.
El atmanın önlenmesi davasının davacısı; mülkiyet hakkı saldırıya uğrayan malik ya da onun mirasçılarıdır. Davalı sıfatı ise, söz konusu mülkiyet hakkına saldırıda, işgalde bulunan gerçek veya tüzel kişilere ait olacaktır.
Kişilerin sahip olduğu mülkiyet hakkına ilişkin olarak gerçekleştirilen saldırıların, işgallerin önlenmesine yönelik olan işbu davalar, ilgili yasa hükümleri gereğince Asliye Hukuk Mahkemeleri tarafından görülmekte olup, kural olarak genel yetki kuralları uygulanacaktır. El atmanın konusu bir taşınmaz ise, genel yetki kuralları uygulanmayacak ve yetkili mahkeme dava konusu taşınmazın bulunduğu yer Asliye Hukuk Mahkemeleri olacaktır. Örneğin tarla komşunuz tarla sınırını ihlal ederek sizin Erdemli ilçesinde bulunan tapulu tarlanızın içine domates veya limon dikmiştir. İşte bu durumda Erdemli Asliye Hukuk Mahkemesinde Elatmanın önlenmesi ve ecrimisil (haksız işgal tazminatı) davası açabilirsiniz.
Mülkiyet hakkının korunmasını amaçlayan işbu dava, herhangi bir zamanaşımı süresine tabi olmayıp, yasal şartların mevcut olması halinde her zaman bu dava açılabilmektedir.
Av. HİLMİ TIRAŞ