İş kazası günümüz toplumunda en çok karşılaşılan kaza türlerinden biridir. İş kazası davaları iş kazası geçirmiş olan işçinin kaza sonucu oluşan zararını karşılamaya yönelik davalardır. İş kazası davası açabilmek için öncelikle kazanın iş kazası kapsamına girmesi gerekmektedir. İş kazasına ilişkin düzenlemeler farklı kanunlarda düzenlenmiştir. Ancak 5510 sayılı kanunun 13. maddesinde, gerçekleşmesi halinde iş kazası sayılacak haller sayılmıştır. İş kazası sonucu maddi ve manevi tazminat davaları şartlarının varlığı halinde işverene karşı açılan ve meydana gelen zarara karşılık belirli bir paranın ödenmesini konu olan davalardır. Eğer iş kazası geçiren işçi, kaza sebebiyle vefat etmişse, kaza geçiren işçinin mirasçıları destekten yoksun kalma tazminat davası ile işverene karşı maddi ve manevi talepleri içeren destekten yoksun kalma tazminat davası açabilmektedir. Öncelikle iş kazasının tanımından ve şartlarından bahsedelim.
İş kazası;İşverenin yanında sigortalı veyahut sigortasız çalışan işçinin, iş yerinde veya işverenin vermiş olduğu iş için iş yerinin dışında, işverenin işini yaparken geçirmiş oldu kaza sebebiyle bedenen veya ruhen zarar görmesi olarak tanımlanabilmektedir. İş kazası işçinin çalıştığı iş yerinde olabileceği gibi, iş verenin talimatıyla gitmiş olduğu yerde, yolda, sokakta yada bu yerlere iş verenin işi için giderken başına gelen olaylar nedeniyle bedenen ve ruhen zarar görmesi olarak tanımlanmaktadır. Konunun iyi bir şekilde anlaşılması için örnek vermek istiyorum. Varsayalım ki; işveren bir lokanta sizde lokanta da garson olarak çalışıyorsunuz. Yemekleri fırından indirirken sıcak yemeklerin üzerinize dökülmesi sonucu yaralandınız veyahut öldünüz. Bu bir iş kazasıdır. Yine ilk örnekten gidersek işveren bir lokanta sizde lokanta da servis elamanı olarak çalışıyorsunuz. İş yerinize gelen bir sipariş nedeniyle isparisi götürdüğünüz yolda bir aracın kurallara riayet etmemesi sonucunda ya da sipariş aracınızın iş veren tarafından düzenli olarak gerekli kontrolleri yapılmaması neticesinde frenlerinin tutmaması sonucunda kaza yaptınız. Bu kaza iş yeri dışında olmasına rağmen, işverenin ve işyerinin işi ile bağlantılı olması hasebiyle iş kazası olarak sayılmıştır.
İş Kazasının Unsurları Nelerdir?
Bir olayın iş kazası olarak nitelendirilebilmesi için dört unsurun gerçekleşmesi gerekir. Bunlar;
1-)Kazaya uğrayanın sigortalı olması,
2-)Kazalının hemen veya sonradan bedenen veya ruhen özre uğramış olması,
3-)Sigortalının yer ve zaman itibariyle 5510/13. maddede sayılan hususlardan birine göre kazaya uğraması,
4-)Kazada nedensellik “illiyet” bağının bulunmasıdır.
Yukarıda kriterlerin varlığı halinde iş kazasının İşveren tarafından, kolluk kuvvetlerine derhal ve Kuruma da en geç kazadan sonraki 3 iş günü içinde bildirilmesi zorunludur. Ancak, bu süre, iş kazasının işverenin kontrolü dışındaki yerlerde meydana gelmesi halinde, iş kazasının öğrenildiği tarihten itibaren başlar. Bildirim işveren tarafından yapılmamış ise kazalı işçi tarafından yerine getirilmelidir. Ancak bazı durumlar da işverenin yanında çalışan işçinin sigortasız olması durumu var ise yine işçi tarafından sgk’ya süresi içerisinde iş kazası bildirimi yapılmalı ve sonrasında sigortasız işçinin geçirmiş olduğu iş kazasının tespiti davası açılmalıdır. Aksi takdirde hak kayıpları meydana gelebilmektedir.
Peki iş kazası geçirdik ve sonrasında ne gibi haklarımız var. Yukarıda sayılan prosedürlerinin tamamlanmasından sonra, işverene ve bu kazaya sebebiyet veren kişilere, kurumlara karşı iş kazasından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat davası açma haklarımız bulunmaktadır. Bu haklarımıza istinaden ;
Eğer iş kazası geçiren işçi bu kaza sebebiyle sakat kalmış ve belli bir maluliyeti oluşmuşsa, kazanın meydana gelmesinde ki kusur oranları, kazanç miktarı ve uğramış olduğu maluliyet (iş gücü kaybı) oranları da dikkate alınarak MADDİ TAZMİNAT DAVASI açabilmekte ve bu maddi tazminat davasında ;
*Tedavi giderleri.
*Kazanç kaybı.
*Çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar.
*Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar.
*bakıcı giderlerini
talep edebilme hakkıyla işverene ve kazaya sebebiyet veren kişi yada kuruma maddi tazminat davası açabilmektedir.
Eğer iş kazası geçiren işçi, bu kaza sebebiyle vefat etmişse, bu kazaya sebebiyet veren işveren veyahut kişi yada kuruma karşı, vefat eden işçinin mirasçıları tarafından DESTEKTEN YOKSUN KALMA DAVASI açabilme hakkına sahiptir. Bu davada aşağıdaki alacak kalemleri istenir.
*Cenaze giderleri.
*Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri
*Ölenin desteğinden yoksun kalanların bu sebeple uğradıkları maddi kayıplar.
Eğer iş kazası geçiren işçi, vefat etmişse mirasçıları, vefat etmemişse yani yaralanmışsa kendi ve mirasçıları yukarıda saydığımız kriterlerden olan kusur oranına da dikkat ederek işverene, kazaya sebebiyet veren kişi yada kurumlara karşı MANEVİ TAZMİNAT DAVASI açabilme haklarına sahiptirler.
İş Kazası Tazminat Davası Açma Süresi (Zamanaşımı)
İş kazası nedeniyle tazminat davası açma süresi, diğer bir deyişle zamanaşımı süresi; iş kazasının meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıldır (BK m.146). İş kazası neticesinde yaralanma (maluliyet) veya ölüm olması arasında genel zamanaşımı bakımından herhangi bir fark yoktur.
Yukarıda bahsettiğimiz hususların bir çok prosedürü olmakla birlikte, muhakkak konusunda uzman bir avukattan, kazanın meydana geldiği ilk andan itibaren yardım almak yararınızadır. Hak kaybınıza uğramamanız ve haksızlığı kabul etmemeniz dileklerimle.
Av. HİLMİ TIRAŞ